Houtbouw: een wedstrijd tussen misverstand en waarheid
Houtbouw: ons houten hart gaat er sneller van kloppen. We werken bij VKP al sinds 2003 met hout en doen dit met veel plezier. Echter blijkt houtbouw niet een algemeen gegeven. We horen vanuit onze omgeving namelijk nog vaak dingen waarvan we denken ‘dit klopt niet helemaal’. Toch zien we het met onze eigen ogen: de groei van houtbouw gaat hard. Dat merken we aan het aantal aanvragen voor projecten, gebouwde houten projecten in ons land en de vraag naar hout. Desalniettemin loopt de acceptatie van houtbouw nog achter. Bij VKP dachten we: tijd om de misverstanden voor eens en altijd te weerleggen met feiten. Dat doen we dan ook in deze blog, want bouwen met hout, is bouwen aan een duurzame toekomst. En ja, ook nog eens met oog voor klimaat en milieu.

Het belang van bouwen met hout

De bouwsector is wereldwijd verantwoordelijk voor – ja, je leest het goed – 39% van de CO2 -uitstoot. Schokkend, maar waar. En al helemaal als je beseft hoe groot de klimaat- en milieukwesties op dit moment zijn. Dat er drastisch iets moet veranderen in de bouwsector, lijkt duidelijk. Voor een deel van de oplossing hoeven we niet ver te kijken. Sterker nog, enkel naar het verleden. We bouwden tot aan de industriële revolutie namelijk veel met hout. Beton, staal en aluminium namen het daarna, en tot op heden, over. Dit kwam met name door de grote mate van industrialisatie. Echter staan we nu op een keerpunt wat wellicht voor altijd de boeken in kan gaan als de houten revolutie. Houtbouw blijft groeien. Nu de acceptatie ervan nog!

Misverstand 1: hout kan bouwtechnisch niet tippen aan klassieke bouwmethodes

Dat hout bouwtechnisch niet zou kunnen tippen aan klassieke bouwmethodes is misverstand nummer één. De nieuwste massiefhoutsystemen voldoen namelijk feilloos aan de eisen van het huidige bouwbesluit. Sterker nog, de eisen kunnen zelfs worden overtroffen. Dit komt onder andere door de sterke constructieve eigenschappen van hout. Zo scoort bijvoorbeeld naaldhout, in vergelijking met beton  of staal, hetzelfde of hoger op het gebied van kracht gedeeld door de volumieke massa. Ook op het gebied van de elasticiteit gedeeld door de volumieke massa is hout opgewassen tegen klassieke bouwmaterialen.

Houtbouw: een wedstrijd tussen misverstand en waarheid

Daarnaast is houtbouw met massiefhout weersbestendig. Weersbestendigheid wordt aangeduid oor de duurzaamheidsklasse EN 350. Deze is opgedeeld in 5 klassen, waarbij klasse 1 de hoogste weersbestendigheid aanduidt. Houtbouw wordt ingedeeld in klasse 3 tot en met 5, maar gaat in feite eindeloos mee. In een goed ontwerp wordt het namelijk niet blootgesteld aan weersinvloeden. Hierdoor maken aantastingen als schimmel geen kans en is hout in staat om eindeloos mee te gaan.

Ook al gebruiken we hout voor het kampvuur; houtbouw garandeert een hoge brandveiligheid. Beeld het je maar eens is: je stopt een massief blok hout in de open haard. Waarschijnlijk zal het een beetje smeulen om vervolgens vanzelf te doven. Daarnaast heeft massiefhout een voorspelbare brandbaarheid. Gemiddeld brand de toplaag van hout met minder dan eenmillimeter per minuut. De lagen daarachter houden daardoor erg lang hun constructieve kracht! Meer weten over de brandveiligheid van hout? Ontdek het.

Misverstand 2: er is niet genoeg hout om houtbouw grootschalig toe te passen

Nederland bestaat voor slechts 10% uit bos. Echter beschikt het landoppervlak in Europa over maar liefst over – geloof jij het? –  38% bos! Bovendien wordt het percentage bos alleen maar groter. Sinds 2000 is het bosoppervlak in Europa jaarlijks met 0,75 miljoen hectare gegroeid. We horen het je denken: ‘wordt dit hout dan ook duurzaam gekapt?’. Het antwoord daarop is – tromgeroffel- ja! Meer dan de helft van deze bossen zijn PEFC- of FSC-gecertificeerd. We kunnen deze dus, zonder bij te dragen aan ontbossing, gebruiken voor houtbouw.

Momenteel groeit er jaarlijks 1 miljard hout. Om de intensiviteit van de Europese houtbouw in een perspectief te zetten: in totaal oogsten we jaarlijks 600 miljoen m³ hout. De snelle rekenaar snapt het al. We kunnen het gebruik van hout nog met 40% verhogen en de kapping zal nog steeds onder duurzame houtkap vallen.

In Nederland gebruiken we op dit moment 1,7 miljoen m³ hout per jaar. Zelfs als we 80.000 houten woningen per jaar gaan bouwen, zal er maar een houtvraag zijn van 2,3 miljoen m³ per jaar. Aan deze vraag kan makkelijk worden voldaan door de Europese bossen. Kortom, we hoeven ons geen enkele zorgen te maken over het feit of er wel of niet genoeg hout beschikbaar is voor intensieve houtbouw. Laten we samen bouwen… met hout!

Misverstand 3: houtbouw draagt direct bij aan wereldwijde ontbossing en is slecht voor het milieu

Misverstand nummer twee kunnen we vrij simpel ontkrachten. Houtbouw draagt namelijk niet bij aan wereldwijde ontbossing. Bovendien is het alles behalve slecht voor het milieu. Hout:

  • Wordt duurzaam gekapt.
  • Is circulariteit in optima forma.
  • Is CO2 -negatief.

Hout voor de bouw wordt duurzaam gekapt

Argument nummer één: de duurzame kapping van hout voor de bouw. Een bos wordt als duurzaam beschouwd als er nooit meer bomen worden gekapt dan er groeien. Door de wetgeving in de Europese Unie wordt duurzaam bosbeheer al gegarandeerd. Daarnaast zijn FSC en PEFC certificeringen die ervoor zorgen dat duurzaam bosbeheer wordt gewaarborgd in Europa. Door beide maatregelen draagt het gebruik van hout in de Nederlandse houtbouw per definitie niet bij aan ontbossing.

Houtbouw: een wedstrijd tussen misverstand en waarheid

Hout is een circulair bouwmateriaal

Hout is erg licht en een gemakkelijk te bewerken materiaal. Hierdoor is het bijzonder geschikt voor droge, demontabele verbindingen met een grote losmaakbaarheid. Deze worden bijvoorbeeld gebruikt voor hoogbouw. De houten casco elementen stellen hierin het grootste volume voor en daarom levert het hergebruiken hiervan de grootste milieuwinst op.  De losmaakbare elementen kunnen worden geoogst uit bestaande hoogbouw die wordt gerenoveerd met hout of gesloopt. Met deze geoogste elementen kunnen dan bijvoorbeeld weer woningen worden gebouwd. Hierdoor wordt CO₂ nog langer vastgelegd in hetzelfde hout.

Na het meermaals gebruiken van houten elementen in woningen kan het worden verspaand om te gebruiken in plaatmateriaal. Van dit plaatmateriaal kunnen bijvoorbeeld kasten worden gemaakt. De CO₂ blijft dus nog steeds opgeslagen. Na honderden jaren hetzelfde hout te hebben gebruikt, kan het uiteindelijk worden verbrand voor energieproductie als echte groene biomassa. In de gehele levensloop is de oorspronkelijk gebruikte boom alweer meerdere keren terug gegroeid in de bossen. Deze bomen slaan ook weer CO₂ op. Bovendien kan een deel van deze bomen weer worden gebruikt voor bijvoorbeeld hoogbouw om vervolgens de hele levensloop te doorlopen. Hoe circulair wil je het hebben?

Hout is CO₂-negatief en slaat CO₂ op

Bossen zijn een ware CO₂ opslagtank. Tijdens het fotosyntheseproces nemen bomen CO₂ op. Dit wordt omgezet tot zuurstof en glucose: een bouwsteen voor houtmoleculen. Door deze opslag bestaat het gewicht van hout voor ongeveer de helft uit biogene koolstof. Hierdoor wordt nu al jaarlijks ongeveer 10% van de Europese CO₂ uitstoot aangepakt (435 Mt CO₂/jaar). Bij een duurzaam en hoogwaardig gebruik van houtbouw kan dit percentage oplopen tot wel 23% in 2030, aldus het European Forest Institute.

Hout wordt nu nog vaak verbrand in biomassacentrales. Onnodig en zonde, want de CO₂ opslag van dit hout komt dan weer vrij. Daarnaast kan hout eindeloos worden gebruikt in de gebouwde omgeving. Houten gebouwen gaan namelijk eeuwen mee en houden de opgeslagen CO₂ even lang vast. Het oudste gebouw ter wereld bestaat volledig uit hout. Sinds het jaar 603 slaat dit gebouw al CO₂ op. Door houtbouw circulair toe te passen, creëren we naast bossen met de gebouwde omgeving een tweede CO₂ opslagtank.

Misverstand 4: de prijs van houtbouw is hoog en zal dit ook blijven

Dat de prijs van hout hoog is, kunnen we anno 2022 niet ontkennen. Dat gaan we ook zeker niet doen. We moeten onszelf natuurlijk nog wel serieus kunnen nemen! Echter weet iedereen vanuit zijn eigen rol in de bouw – werkvoorbereider, projectleider, directeur, timmerman, etc. – als geen ander dat de materiaalprijs niet de gehele bouwsom bepaalt. Waar de materiaalprijs met houtbouw wellicht iets hoger is, kan er veel worden bespaard op andere zaken. Denk bijvoorbeeld eens aan de lichte fundering. Dit is mogelijk door het lichte gewicht van hout. Of wat dacht je van het aantal transportbewegingen? Ook deze zijn lager bij hout, al helemaal in vergelijking met beton. Bovendien komen er sneller inkomsten binnen doordat de bouwtijd met hout erg kort is. Dit komt, zoals jij waarschijnlijk weet, door de hoge mate van prefabricage. Daarnaast is de restwaarde vaak hoger, want het houten modulaire concept kan worden blijven gebruikt.

De totale investeringskosten zijn met hout dus lager dan met traditionele bouwmaterialen. Daar bovenop komen de huidige en toekomstige CO2 – heffingen kijken. Waar staal, beton en bakstenen nu al belast worden met CO2 – heffingen, heeft hout hier geen last van. Kortom, de prijs van hout is nu nog duurder. Echter wordt hout door het totale investeringsplaatje en de huidige en toekomstige CO2 – heffingen steeds interessanter om samen mee te bouwen.

Laten we samen bouwen met hout!

Zo… dat was behoorlijk wat informatie, he? Nodig naar onze mening, want hout is een product dat ontzettend veel voordelen kent. Deze worden nu soms nog overschaduwd door fabels en misverstanden, maar dat hout een bouwmateriaal voor de toekomst is, kan niemand ontkennen. Zoals we al eerder zeiden gaat ons hart sneller kloppen van hout. Die van jou ook na deze blog ? We geven je dan graag een impressie van alles wat wij met hout doen. Ontdek onze houtbouw projecten.